Handen die zien

We bezoeken de Iittala glasfabriek met een van de beste glasblazers van Finland: Heikki Punkari. Hij groeide op in de fabriek, waar hij de wondere wereld van gesmolten glas leerde kennen, werkte met Timo Sarpaneva en uitgroeide tot een ware meester.

De fabrieksdeuren staan open; er vallen sneeuwvlokken op de betonnen vloer. De ovens produceren onafgebroken gesmolten glas, dat doet denken aan gloeiende lava.

Hoe dichter we het glasblazersgedeelte naderen, hoe warmer het wordt. Wanneer ik daar iets over zeg tegen Heikki, moet hij lachen. 'Oh, maar het valt nu wel mee. In de jaren zestig was het hier pas heet!' We lopen tussen de glasblazers die aan het werk zijn met roodgloeiende bollen gesmolten glas. Hun werk is vrijwel geluidloos en de bezwete mannen en vrouwen in hun luchtige kleding bewegen volgens in een weloverwogen choreografie. Met de uiteinden van hun pijpen halen ze kleine hoeveelheden van de hete massa uit het diepste van de ovens. De glasblazers houden het open vuur zorgvuldig onder controle. Het ziet er allemaal heel spectaculair en gevaarlijk uit, maar als je goed oplet zie je de verfijnde choreografie van het geheel. Elke beweging oogt natuurlijk en perfect getimed. De ene na de andere glaspijp komt voorbij. Het is bijna hypnotiserend om de blazers aan het werk te zien met het zachte en kneedbare gesmolten glas. Het wil uit de mallen vloeien totdat de glasblazers het in de uiteindelijke vorm blazen.

Hier wordt elke Aalto vaas met de hand en mond gevormd volgens de oorspronkelijke tekeningen. Een paar meter verderop komen de delicate glazen vogels van Oiva Toikka tot wording. Twee glasblazers zetten zorgvuldig de kop van een vogel op het lijf. Aan ieder object wordt met dezelfde zorg en nauwlettendheid gewerkt.

Dit is waar Heikki zicht thuis voelt. Hij begon bij de Iittala fabriek toen hij als zomerbaantje het gras kwam maaien. Zijn familie heeft een lange geschiedenis met het bedrijf. Zijn grootmoeder werkte op de inpakafdeling en zijn vader Kosti was een gerespecteerde glasblazer in de fabriek. Het is dus niet verwonderlijk dat Heikki er al zo van jongs af aan rondloopt. Hij vertelt dat hij altijd al gecharmeerd was van glas. Als we hem vragen wat hem er het meeste in aantrekt, denkt hij even na en antwoordt hij simpelweg, 'alles'. In zijn ruim vijftig jaar bij de fabriek heeft hij veel gezien en meegemaakt: de hoogtijdagen van de glasfabriek, het dag en nacht experimenteren met Timo Sarpaneva en vele veranderingen in de bedrijfstak en het ambacht. Maar sommige dingen zullen nooit veranderen. 'In de kleedkamer praten we nog steeds over sport en vrouwen', zegt hij lachend.